Dolar Neden Yükseldi ?

Dolar Neden Yükseldi ?

   Doların bu kadar çok konuşulmasının ve dünya piyasalarına hakim oluşunun iki nedeni olduğunu düşünüyorum;

   1- ABD'nin eyaletlerinden biri olan ''Bretton Woods''da yapılmış, adını da eyaletten alan Bretton Woods anlaşmasıdır. (1944 )
   Bu anlaşmanın içeriğinin belirlendiği konferansta, Amerikalı ekonomistler, önerilerini dinleyen ingiliz katılımcılarla oturup bir karar almışlar ve o kararda; Uluslararası ortak bir para birimi  yaratma ( diğer para birimlerini tek bir para birimine endeksleme ) adına diğer tüm ülkelerin para birimleri dolara, doların da altına endekslenmesi kabul edilmiştir.
   60'lardan sonra bu sistem çökmüştür.
   Ama doların hala uluslararası piyasalarda etkinliğini devam ettirmesi ülke merkez bankalarında tutulan dövizlerin dolar cinsinden tercih edilmesi-toplanması, doların etkinliğini ve gücünü devam ettirdiğini göstermektedir.

   2- ABD'nin günümüzde ekonomik , eğitim, bilim vs. bir çok alanda sahip olduğu güçtür.
 
  Türkiye'de 15 Temmuz'dan sonra yaşanan olaylar sonucunda kredi derecelendirme kuruluşlarının vermiş olduğu kararlar, örneğin Moody's in 2013 de açıkladığı ''Türkiye'ye yatırım yapılabilir'' kararını Eylül 2016'da geri çekmesi, benzer kuruluş olan Fitch'in Türkiye'nin ''durağan'' durumunu''negatife'' düşürmesi gibi gelişmeler dolardaki yükselişin yavaş yavaş başlamasında tetikleyici unsurlardı.

Not : Bir ülkeye yabancı sermaye yatırımlarının yapılabilmesi için 3 önemli kredi kuruluşlarından en az 2 tanesi o ülke hakkında olumlu düşünmesi ve riskin olmaması gerekir.

   Daha sonra bu gelişmeleri izleyen Amerika'daki başkanlık seçimlerinin de dolardaki etkisinden bahsedebiliriz.
   Şöyle ki; Başkanlık mücadelesinde Amerikan kamuoyunun beklediği isim Clinton'dı fakat; Trump'ın seçilmesi Amerikan piyasalarına olumsuz etkisinin olacağı ve doların değer kaybedeceği tahmin ediliyordu ama; Trump'ın başkan olmasıyla beraber uygulayacağı ekonomik politikalar, örneğin; kamu harcamalarını arttırmak ve vergi oranlarını düşürmek istemesi doların değer kazanmasında etkili olmuştur.
   Peki neden değer kazanmıştır dolar onu söyleyelim ; Trump'ın uygulayacağı bu politikalar; yatırımları arttırıcı bir unsurdur.Yatırımların artması, yeni iş olanaklarının, yeni üretim tesislerinin artması demektir. Artan üretim tesislerinin içini doğal olarak yeni iş gücü ile doldurmak gerekir bu da istihdamın iyileşeceği-artacağı anlamını taşır. İstihdamın artması ise, düzenli bir geliri olan insan nüfüsunun artacağı anlamına gelir.Dolayısıyla artan çalışan sayısı, mal ve hizmet tüketiminde de artışları (harcamaları) beraberinde getirir.

   Toplam harcamaların ( tüketimin ) toplam üretimden fazla olması durumunda ise enflasyon (mal ve hizmet fiyatlarında artış) meydana gelir.
   İşte bu gelişmelerin neden olacağı enflasyona zemin hazırlamamak için FED, (Amerikan Merkez Bankası) Faizleri arttırmayı düşünmektedir.Faizlerin artması, Para talebini ( cepte para tutma isteği ) azaltacağı için yatırımcılar dolar cinsinden paralarını yüksek faiz getirisi elde etmek için reel piyasada değil de para piyasasında ( bankacılık sektörü ) ve sermaye piyasasında ( menkul kıymet alım-satımı) işleme sokacaktır böylece dolara olan talebin artmasıyla dolar değer kazanacaktır ( bir mala olan talep artarsa fiyatı da artar-değerlenir )

  Not: Şuan dolara olan talep artmakta olduğundan Amerikan para piyasası dengesinin oluşabilmesi için teorik olarak faizlerin de artması gerekmektedir.
 
   Faizlerin artması ne demek? Öncelikle bu faizler hangi faizlerdir? Borçlanma kredi faizleri mi? Tasarruf mevduat faizleri mi? (bankaya yatırılan para) menkul kıymet faizleri mi? (tahvil , senet)
   Evet faiz dediğimiz, piyasa faizi olmaktadır ve bunların herhangi birinde gidilecek faiz değişikliği diğerlerinin de faiz oranlarını etkilemektedir.
   Faiz bir silahtır; reel yatırımların ve harcamaların haddinden fazla olmasını engellemektir.Çünkü; faizin yüksek olduğu bir ortamda müteşebbisler ( girişimci ) reel yatırımlardan ( yeni üretim tesisleri harcamaları gibi ) kaçınarak daha karlı olduğunu düşündüğü herhangi bir bankada vadeli mevduat hesabı açıp parasını oraya yatırarak faiz getirisi elde etmeyi düşünecektir.
   İşte bu yüzden Fed'in faizi arttırma olasılığından dolayı döviz sahibi yatırımcılar, daha fazla kar elde etmek için paralarını bulundukları ülkelerden çekerek ''Amerikan bankaları'' adresine giden ilk trene atlamış ve paralarını yüksek faizlerden bankalara yatırmak için yol almaktadırlar.
   Tabi bu yatırımlar sadece para piyasasında ( bankacılık sektörü ) yapılmıyor. Portföy yatırımlarının gerçekleştiği sermaye piyasalarında da (menkul kıymetlere olan yatırımlar; tahvil, hisse senedi alımı) yapılmaktadır.

   Dövizlerin tüm dünyada dolar cinsinden bulundukları ülkelerden çıkarak Amerika'ya doğru yönelmesi demek, dolara olan talebin artmış olması anlamına gelmektedir ve bu nedenle dolar değer kazanmaktadır. ( bir mala olan talep artarsa fiyatı da yükselir ) Bu konuda değer kaybeden TL'nin güçlenerek değer kazanması için kısa vadede uygulayacağımız politika TL'ye olan talebi canlı tutmak olacaktır bunu da sahip olduğumuz dövizleri bozdurup ekonomimize kazandırarak yapmak mümkün fakat; dediğim gibi kısa vadede ve kendimize zaman kazandırmak için uygulanacak bir politikadır bu.
 
   Bize uzun vadede ( hemen başlanması koşulu ile ) yapılacak kalkınmaya yönelik iyileştirmeler gerekmektedir.
   Bu iyileştirmelerin gerçekleşmesi halinde TL'miz bir daha kaybetmemek üzere değer kazanacaktır. Bu iyileştirmelerin nasıl olacağı konusunda ekonomi profesörü sayın Özgür Demirtaş'ın bu konuda bana lafın düşmeyeceği şekilde çok güzel açıklama yaptığını düşünüyorum.
   Teşekkürler.