Marshall-Lerner Koşulu ve J Eğrisi
 |
| Alfred Marshall |
( ex+em ) > 1 olmalıdır.Matematiksel açıklamasını yaptıktan sonra bir de iktisadi olarak açıklayarak bu koşul ne anlatıyor şimdi ona bakalım.
Bir ülkede yaşanan döviz kurundaki değişmeler kurun yükselmesi düşmesi gibi gelişmeler o ülkenin ticaret yapısını da etkilemektedir.Örneğin kurdaki bir yükseliş ( döviz arzının döviz talebini karşılayamaması veya dövize olan talebin aşırı artması ) ulusal paranın değerini azaltıcı bir sonuç doğurur.Ulusal para biriminin değerinin azalması o ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetin fiyatını düşürür, daha ucuz hale getirir.Marshall-Lerner koşulunda bahsedilen ex in ( ihracatın kura olan esnekliği ) 1 den büyük olması durumunda yüksek kur ortamında ucuzlayan mal ve hizmet ihracı uzun dönemde artacaktır. Aynı şekilde döviz kurunun yüksek olduğu bir ortamda söz konusu ülkenin ithal ettiği ürünlerin fiyatı da em > 1 koşulu altında yükselecektir. ex+em > 1 koşulu döviz piyasası denge koşuludur.
 |
| Abba Lerner |
Bu uygulama sabit döviz kuru sisteminde ve ekonominin sermaye hareketlerine kapalı olduğu ülkelerde uygulanır.Türkiye'de ise dünyada olduğu gibi ekonomi sermaye hareketlerine açıktır ve dalgalı kur sistemi söz konusudur. Dalgalı döviz kuru sisteminde devlet döviz piyasasına müdahalede bulunmaz ve piyasadaki denge, döviz arz ve talebine göre kendiliğinden belirlenir.Dalgalı kur sisteminde devletin müdahalesi olmayacağından para birimindeki örneğin bir değer kaybı, devalüasyon olarak ifade edilmeyip ''ulusal para biriminin değer kaybı yaşaması'' biçiminde ifade edilmektedir.Yani devalüasyon ve onun tersi olan revalüasyon ,devletin müdahalesi sonucu sabit döviz kuru sisteminde ortaya çıkan olgulardır.
Dış ticaret açığı sorunu yaşayan bir ekonomide sabit kur sistemi varsa devlet devalüasyon uygular.
Bu uygulamanın amacı o ülkede üretilen mal ve hizmetin fiyatının uluslararası pazarda düşürülmesiyle ihracatı arttırmak ve o ülkenin döviz kazancı yaratarak dış ticaret açığını kapatmasıdır. Sistem kısa dönemde işlememektedir.Nedeni; kur ve fiyatlardaki değişimlere ekonomik birimlerin (firmalar,şirketler,yatırımcılar,üreticiler) kısa dönemde tepki verememesidir.
Önceki dönemin kur fiyatından yapılan ticari anlaşmalar ve sözleşmeler,dış ticaret açığının ( ihracat-ithalat dengesizliğinin ) kapanmasını geciktirmektedir.Bu gecikmeye ''J '' etkisi denir. J eğrisi olarak da ifade edilir.Bu duruma neden J eğrisi dendiğini ve devalüasyonun kısa dönemde yukarıda belirttiğim nedenlerden dolayı etkisiz olduğunu grafik üzerinde inceleyelim.
Grafik bize devletin dış ticaret açığını kapatmak için uygulamış olduğu devalüasyon politikasının sonuçlarını göstermektedir.Yatay eksende zaman değişkeni dikey eksende ise cari işlemler ( dış ticaret hesabı ) bulunmaktadır.Başlangıçta X noktasında ekonomi dış ticaret açığı vermektedir. Devalüasyon uygulaması sonrası açığın kapanması beklenirken y-x kadar daha da arttığı görülmektedir.Uzun döneme geçildiğinde ise dış ticaret açığının yavaş yavaş kapandığını kolayca görebiliriz.Bu eğrinin aldığı şekil J harfine benzediği için J eğrisi deniyor.
Sonuç olarak Marshall-Lerner koşulunun söylemiş olduğu (ex+em>1) eşitsizliği kısa dönemde etkisiz uzun dönemde etkili olduğu yapılan çalışmalarla belirlenmiştir. Bu eşitsizlik 1 den ne kadar büyük olursa devalüasyon politikası da ekonomiye o kadar olumlu etki yaratacaktır.Kur artışlarının,
dış ticaret açığını kısa dönemde arttırdığını fakat uzun döneme girildiğinde bu açığı kapattığını söyledik.Kur artışlarının dış ticaret açığını iyileştirici etkisinin yapılan çalışmalar sonucu ve bu durumun ülkeden ülkeye değişim göstereceği göz önüne alınarak ortalama olarak en az 2 yıl sürdüğü bilinmektedir.
Kaynak : Uluslararası İktisat ve Makro Ekonomi Öğretimi Ders Kitapları
Yorumlar
Yorum Gönder